Baza wiedzy
Rewolucyjne zmiany w prawie pracy - nowelizacja kodeksu pracy
Dwie nowelizacje Kodeksu pracy w 2023 r. wprowadziły rewolucyjne zmiany w przepisach dotyczących pracy zdalnej, urlopów, dokumentacji pracowniczej, warunków pracy, czy kontroli trzeźwości. Nie da się ukryć, że nowe przepisy wprowadzają kolejne obostrzenia i obowiązki dla pracodawców.
Przestawiamy najważniejsze zmiany wraz z krótkim omówieniem:
Kontrola trzeźwości
Pracodawca ma obecnie możliwość przeprowadzenia prewencyjnej kontroli trzeźwości pracowników. Opisana możliwość dotyczy kategorii pracowników wyszczególnionych w przepisach wewnątrzzakładowych.
W przypadku wszystkich innych pracowników, badanie trzeźwości będzie dalej dopuszczalne, w razie uzasadnionego podejrzenia, że pracownik stawił się do pracy pod wpływem alkoholu albo pił alkohol w pracy. W takiej sytuacji badanie trzeźwości będzie mogła przeprowadzić policja.
Praca zdalna i hybrydowa
Zasady wykonywania pracy zdalnej lub pracy w systemie hybrydowym powinny zostać określone w porozumieniu z organizacjami związkowymi, regulaminie pracy lub w indywidualnym porozumieniu z pracownikiem.
Co do zasady pracodawca nie może odmówić pracy zdalnej rodzicom, którzy wychowują dziecko do czwartego roku życia, rodzicom lub opiekunom osób z niepełnosprawnościami lub kobietom w ciąży. Wyjątkiem od tej zasady są sytuacje, w których udzielenie pracy zdalnej nie będzie możliwe ze względu na organizację pracy lub rodzaj pracy.
Okazjonalna praca zdalna
Pracownik zgodnie z nowymi przepisami ma prawo do wykonywania okazjonalnej pracy zdalnej przez nie więcej niż 24 dni w roku kalendarzowym. Prawo to przysługuje pracownikowi niezależnie od wymiaru czasu pracy i rodzaju umowy.
Przepisy nie określają też, w jaki sposób może być wykorzystany roczny limit okazjonalnej pracy zdalnej. Pracownik może więc składać wnioski o pojedyncze dni pracy zdalnej, kilkudniowe okresy okazjonalnej pracy zdalnej, jak też wykorzystać przysługujący limit jednorazowo. Przy czym pracodawca może w regulacjach wewnętrznych określić zasady korzystania z okazjonalnej pracy zdalnej, np. limitując jej maksymalny tygodniowy lub miesięczny wymiar.
Urlop opiekuńczy
Od 26 kwietnia pracownik ma prawo do dodatkowych pięciu dni urlopu opiekuńczego w roku kalendarzowym. Urlop ten można wykorzystać w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej krewnym lub pozostającej we wspólnym gospodarstwie domowym.
Zwolnienie z powodu siły wyższej
Pracownik może wziąć dwa dni albo 16 godzin wolnego z powodu działania siły wyższej. Dotyczy to m.in. pilnych spraw rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli niezbędna jest natychmiastowa obecność pracownika.
Zmiany w urlopie rodzicielskim
Zmiany w prawie do urlopów, odnoszą się również do urlopu rodzicielskiego. Jedną z głównych zmian jest okres nieprzenoszalny wynoszący po 9 tygodni dla każdego z rodziców oraz skrócenie okresu na skorzystanie z urlopu ojcowskiego do 12 miesięcy od dnia urodzenia dziecka.
Prawo pracownika do zmiany warunków pracy
Pracownik ma prawo do wystąpienia o formę zatrudnienia z bardziej przewidywalnymi lub bezpieczniejszymi warunkami pracy. Na pracodawcy ciąży obowiązek pisemnego ustosunkowania się do wniosku.
Dokumentacja pracownicza i świadectwa pracy
Pracodawca ma obowiązek dostosowania dokumentacji pracowniczej do nowych zasad. M.in. w dokumentacji pracowniczej będzie musiał zostać zamieszczony wniosek pracownika o zmianę rodzaju umowy o pracę, czy też informacje dotyczące kontroli trzeźwości.
Wraz z wejściem w życie nowych przepisów Kodeksu pracy obowiązują również nowe zasady dotyczące części składowych świadectw pracy, informowania o warunkach zatrudnienia, czy wolnych stanowiskach i procedurach awansu.
Umowy i obowiązki informacyjne pracodawcy
Zgodnie z nowymi przepisami długość zawartej umowy o pracę na okres próbny determinuje zamiar pracodawcy co do długości dalszego zatrudnienia.
Zmianie uległy również zasady rozwiązania umowy na czas określony. Pracodawca obowiązany jest do wskazania przyczyny, tj. powodu uzasadnienia rozwiązania umowy o pracę zawartej na czas określony.
Równoległe zatrudnienie
Pracodawca nie może zakazać pracownikowi jednoczesnego pozostawania w stosunku pracy z innym pracodawcą lub jednoczesnego pozostawania w stosunku prawnym będącym podstawą świadczenia pracy innym niż stosunek pracy. Wyjątek stanowić będą mogły odpowiednio sformułowane umowy dotyczące zakazu konkurencji.
Zmiany dobre dla pracowników, niekoniecznie zachwycają pracodawców, ponieważ tworzą po ich stronie ogrom nowych obowiązków. Pracodawcy muszą zatem już dziś odpowiednio przygotować się do nowych obowiązków!
Wśród niezbędnych działań wymienić można m.in. przegląd i ewentualne dostosowanie do nowych przepisów regulaminu pracy, umów o pracę, akt osobowych, czy informacji o warunkach zatrudnienia.