Baza wiedzy
Fundacja rodzinna, czyli o nowym pomyśle ustawodawcy
na przeprowadzenie sukcesji w polskich warunkach
W dniu 6 lutego 2023 r. Prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej. Oznacza to, że za mniej więcej 3 miesiące (taki okres na wejście w życie nowych przepisów zaplanował ustawodawca) zaczną powstawać pierwsze fundacje rodzinne.
Założenie jest proste – powołanie fundacji rodzinnej ma pomóc przedsiębiorcom w zaplanowaniu sukcesji, efektywnym zarządzaniu rodzinnym majątkiem, a także w zabezpieczeniu potrzeb finansowych członków rodziny.
Na ww. ustawę polscy przedsiębiorcy czekali wiele lat. Do tej pory ustawodawca nie miał bowiem zbyt wiele instrumentów do zaoferowania osobom chcącym zaplanować proces sukcesji swojego biznesu. Za granicą tego typu rozwiązania cieszą się dużym zainteresowaniem. Fundacje rodzinne są często właścicielami przedsiębiorstw, posiadają udziały i akcje w spółkach, papiery wartościowe, liczne nieruchomości czy ruchomości. W ten sposób majątek pozostaje „w rodzinie”, przy czym fundator ma zazwyczaj dużą swobodę w określeniu kto i w jaki sposób będzie korzystał z gromadzonych przez niego przez lata środków finansowych.
Jak wskazano w ustawie o fundacji rodzinnej, nowa powstała instytucja będzie posiadała osobowość prawną , a do jej ustanowienia będzie uprawniona każda osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych.
Majątek fundacji rodzinnej będzie stanowić tzw. fundusz założycielski. Minimalna wysokość funduszu założycielskiego fundacji wyniesie 100 000 zł. Poza środkami pieniężnymi do fundacji będzie można wnieść m.in. nieruchomości, ruchomości, akcje i udziały w spółkach kapitałowych czy też inne prawa majątkowe.
Fundacja będzie mogła być zatem wspólnikiem spółek kapitałowych i to wspólnikiem o znacznie lepszym statusie podatkowym niż pozostali wspólnicy. Opodatkowanie fundacji rodzinnej i jej beneficjentów ma być bowiem co do zasady neutralne podatkowo. Fundacja rodzinna będzie bowiem jednym z podmiotów podlegających tzw. zwolnieniu podmiotowemu z zapłaty podatku dochodowego.
Obowiązek zapłaty podatku CIT przez fundację pojawi się jedynie w kilku, ściśle określonych w ustawie przypadkach, m.in. w sytuacji przekazywania przez fundację świadczenia beneficjentom oraz środków pozostałych po likwidacji fundacji. Stawka podatku CIT wyniesie w tym przypadku 15% podstawy opodatkowania.
Warto zobrazować ww. sytuację na prostym przykładzie. Fundacja rodzinna jako wspólnik spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie zapłaci podatku od przychodów z kapitałów pieniężnych na przykład z tytułu otrzymanej dywidendy. Obowiązek zapłaty podatku CIT pojawi się dopiero w momencie gdy fundacja postanowi przekazać kwotę otrzymanej dywidendy jednemu z beneficjentów fundacji (na przykład samemu fundatorowi). W takiej sytuacji fundacja rodzinna zapłaci podatek CIT w wysokości 15% podstawy opodatkowania. Przy czym w przypadku gdy beneficjent z tytułu pokrewieństwa z fundatorem będzie należeć do tzw. „grupy zero" w rozumieniu ustawy o podatku od spadków i darowizn, osoba ta (jak również sam fundator) będzie zwolniona z obowiązku zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych od otrzymanej od fundacji kwoty pieniężnej.
Niewątpliwie nad wyżej wskazanym rozwiązaniem powinny się zastanowić osoby, które uzyskują stałe przychody z kapitałów pieniężnych, gdyż z uwagi również na inne wprowadzone przez ustawodawcę udogodnienia podatkowe (m. in. brak obowiązku zapłaty przez fundację tzw. daniny solidarnościowej, podatku PCC, czy podatku od spadków i darowizn) gromadzenie własnego czy też osobistego majątku w majątku fundacji może okazać się korzystne pod względem podatkowym.
Co szczególnie istotne fundator będzie miał dużą swobodę w podjęciu decyzji, kto i kiedy otrzyma zgromadzone przez fundację środki finansowe. Beneficjentem fundacji rodzinnej będzie mogła zostać dowolna osoba fizyczna lub organizacja pozarządowa prowadząca działalność pożytku publicznego. Co ciekawe, beneficjentem fundacji będzie mógł zostać również sam fundator.